वरुण श्रृंखला समुद्री अभ्यासहरू भारत-फ्रान्स नौसैनिक साझेदारीको मेरुदण्ड बनेको छ।
भारत-फ्रान्सको द्विपक्षीय नौसैनिक अभ्यास वरुणा को २२औं संस्करण, जुन २ देखि ४ सेप्टेम्बर २०२४ सम्म भूमध्य सागरमा सम्पन्न भएको छ, दुई देश बीचको बढ्दो रक्षा सहयोगलाई प्रदर्शित गर्दछ। यस अभ्यासमा भारतको स्टेल्थ फ्रिगेट भारतीय नौसेना जहाज तबर र पी ८ आई लामो दायरा समुद्री पुनरावलोकन विमानले भाग लिएका थिए, साथै फ्रान्सको नौसेनाका बलहरूसँग, जसमा फ्रिगेट फ्रान्सेली जहाज प्रोभेन्स, आणविक शक्ति द्वारा सञ्चालित पनडुब्बी सुफ्रेन, र विभिन्न विमानहरू जस्तै एट्लान्टिक २ समावेश थिए।

यस वर्षको अभ्यासले भारतको बढ्दो समुद्री प्रभावको महत्वपूर्ण मोडलाई चिन्हित गर्यो, जसले परम्परागत सञ्चालन क्षेत्रभन्दा बाहिर शक्तिको प्रदर्शन गर्ने देशको क्षमतालाई देखाउँछ। अभ्यासको एक मुख्य विशेषता फ्लाई अभ्यास थियो, जसमा हवाई र नौसैनिक सम्पत्ति बीच समन्वित अपरेसनहरू समावेश थिए, भारतीय नौसेना जहाज तबर र पी ८ आई विमानले फ्रान्सका फाइटर जेट, हेलिकप्टरहरू, र पनडुब्बीसँग मिलेर काम गरे।

अभ्यास वरुणा, जसको आरम्भ २००१ मा भएको थियो, भारत-फ्रान्स नौसैनिक साझेदारीको एक प्रमुख आधार बनेको छ, जसले हवाई, सतह र उपसतह क्षेत्रहरूमा आपसी समन्वय र एकीकृतता सुधारमा केन्द्रित गर्दछ।

 २०२४ संस्करणमा जटिल सामरिक चालहरू, उन्नत पनडुब्बीविरोधी युद्ध अभ्यासहरू, हवाई रक्षा तालिमहरू, र जीवित हतियार प्रक्षेपणहरू समावेश थिए, जसले दुई नौसेनाका क्षमता वृद्धिलाई देखाउँछ।

अभ्यासमा फोटो अभ्यास र स्टीम पास घटनाहरू पनि समावेश गरिएका थिए, जसले दुबै नौसेनाहरूको बल र समन्वयलाई बलियो बनायो। भूमध्य सागरमा भारतको सहभागिता यसको बढ्दो समुद्री पहुँच र सञ्चालनको बहुपरकारीतामा प्रतिबिम्बित गर्दछ, जसले पारम्परिक भारतीय महासागर क्षेत्रबाट टाढा दीर्घकालीन समुद्री अपरेसनहरू संचालन गर्न सक्ने क्षमतालाई पुष्टि गर्दछ।

 यसले भारतको वैश्विक समुद्री रणनीतिसँग मेल खाँदै अन्तर्राष्ट्रिय समुद्री मार्गहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्नको लागि सहकार्य गर्दै छ।

फ्रान्सको लागि, यस अभ्यासले अटलान्टिक र हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रहरूमा एक प्रमुख समुद्री शक्ति को रूपमा यसको स्थिति सुदृढ गर्दछ। फ्रान्सको नौसेनाको उन्नत सम्पत्तिहरू, जस्तै सुफ्रेन पनडुब्बीले विशेष गरी पनडुब्बीविरोधी युद्धमा अभ्यासलाई एक नयाँ स्तरको परिष्कार ल्यायो। आणविक शक्ति द्वारा सञ्चालित पनडुब्बी, जसले दीर्घकालीन पानीमुनि अपरेसन गर्न सक्षम छ, वैज्ञानिक कार्यकर्ता संघ अभ्यासहरूमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ, जसले समुद्री प्रभुत्वलाई कायम राख्न पनडुब्बी युद्धको महत्वलाई दर्शाउँछ।

भारतको सहभागिता, भारतीय नौसेना जहाज तबर र पी ८ आई विमानद्वारा नेतृत्व गरिएको, भारतीय नौसेनाको विकसित अपरेशनल क्षमताहरूलाई उजागर गर्दछ। पी ८ आई विमानले यूरोपमा वरुणाको दौरान पहिलो अपरेशनल यात्रा गरेको छ, जसले भारतको वैश्विक समुद्री पहुँचलाई थप प्रमाणित गर्छ। यो विमान, जसमा उन्नत सेन्सर र हतियार प्रणालीहरू छन्, अभ्यासको समयमा समुद्री डोमेन चेतना र पनडुब्बीविरोधी युद्धमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएको छ।

अभ्यास वरुणा भारत-फ्रान्स रक्षा सम्बन्धहरूको एक आधारशिला भएको छ, जसले दुबै देशहरूको समुद्री सुरक्षा र सहकार्यको महत्वलाई मान्यता दिन्छ। फ्रान्स र भारतले वैश्विक समुद्री मार्गहरूको सुरक्षा र एक नियम-आधारित अन्तर्राष्ट्रिय समुद्री आदेशको पालन गर्ने प्रतिबद्धता साझा गर्छन्, विशेष गरी हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रमा।