यस वर्षमा दुवै एसियान र भारतले साइबर घटनामा तीव्र वृद्धि अनुभव गरेका छन्
साइबर सहकार्य र डिजिटल सुरक्षा सुदृढ बनाउनको लागि महत्वपूर्ण कदमका रूपमा, पहिलो दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत ट्र्याक १ साइबर नीति संवाद १६ अक्टोबर २०२४ मा सिंगापुरमा आयोजना गरिएको छ। यो उद्घाटन कार्यक्रम भारत र दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ समूह बीचको साइबर सुरक्षा र डिजिटल शासनमा गहिरो सहयोगलाई प्रवर्द्धन गर्ने महत्त्वपूर्ण कदमको रूपमा देखिन्छ।

भारतको साइबर कूटनीतिका लागि संयुक्त सचिव अमित ए शुक्ला र फिलिपिन्सका पूर्वसचिव जेफ्री इयन डाईले सह-अध्यक्षता गरेका यस संवादमा दुवैतर्फका प्रतिनिधिहरूले विकसित हुँदै गरेको साइबर खतराको परिप्रेक्ष्यमा छलफल गरे, राष्ट्रिय साइबर नीतिहरू साटासाट गरे, र तीव्र परिवर्तन भइरहेका डिजिटल क्षेत्रमा सहकार्यका नयाँ क्षेत्रहरूको अन्वेषण गरे। फिलिपिन्सले भारतको दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ  संवाद सम्बन्धमा देशको समन्वयकर्ता भएकोले कार्यक्रमको आयोजना र व्यवस्थापनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएको छ।

यो संवाद भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले १० अक्टोबर २०२४ मा लाओ  को वियन्टियनमा भएको २१ औं दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ  - भारत सम्मेलनमा गरेको घोषणापछि आयोजना गरिएको हो। दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत ट्र्याक १ साइबर नीति संवादले भारतको रणनीतिक साझेदारीलाई सुदृढ पार्ने दृष्टिकोणलाई समर्थन गर्दछ, जसमा साइबर सुरक्षा र डिजिटल रूपान्तरणमा सहकार्यलाई प्रगाढ बनाउने कुरा छ।

साइबर खतरा र डिजिटल संसारमा सामना गर्दै
दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत ट्र्याक १ साइबर नीति संवादको मुख्य विषय साइबर आक्रमणहरूको बढ्दो खतरा र विश्वव्यापी साइबर खतरा परिदृश्यको जटिलतामा केन्द्रित थियो। दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ र भारतले डेटा उल्लंघनदेखि लिएर राज्य-प्रायोजित साइबर जासूसीसम्मको घटना बढेको देखेका छन्।

यस संवादले दुवैतर्फका पक्षहरूलाई हालका साइबर खतराबारे विचारहरू साटासाट गर्न र उनीहरूको राष्ट्रिय साइबर नीतिहरूको मूल्यांकन गर्न अनुमति दियो। यस आपसी जानकारीको आदानप्रदानले सामान्य चुनौतीहरू र सहकारी कार्यको लागि सम्भावित क्षेत्रहरू पहिचान गर्न उद्देश्य राखेको थियो। संवादले संयुक्त राष्ट्रमा सूचना र संचार प्रविधिका हालका विकासहरूमा पनि ध्यान केन्द्रित गर्‍यो, जसले साइबर खतराहरूको सामूहिक र समन्वित वैश्विक प्रतिक्रियाको आवश्यकता बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ।

दुवै पक्षका साइबर सुरक्षा विशेषज्ञहरूले यी खतराहरूलाई सामना गर्न साझा रूपरेखा स्थापित गर्ने महत्त्वमा जोड दिए। साइबर आक्रमणहरू विकास भइरहेका कारण, डिजिटल संरचनाको सुरक्षा, व्यक्तिगत डेटा सुरक्षाको र डिजिटल प्लेटफर्ममा विश्वास कायम राख्नको लागि सामूहिक र समन्वित दृष्टिकोण अपनाउनु अनिवार्य भएको छ।

क्षमता निर्माण र तालिम सुदृढ गर्ने
साइबर खतरा परिदृश्यका छलफलहरूका अतिरिक्त, पहिलो दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत ट्र्याक १  साइबर नीति संवादले क्षमता निर्माण र तालिमका क्षेत्रमा सहकार्यका अवसरहरूको अन्वेषण पनि गर्यो। प्रविधि विकासको तीव्र गतिका कारण, साइबर सुरक्षा पेशेवरहरूलाई सिप विकास गर्नु र क्षेत्रभर डिजिटल संरचना सुधार गर्नु अत्यावश्यक छ।

भारत र दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघले विशेष क्षेत्रहरू पहिचान गर्न प्रतिबद्धता जनाएका छन्, जहाँ क्षमता निर्माणका पहलकदमीहरू लागू गर्न सकिन्छ। यी पहलले प्राविधिक विशेषज्ञता, नीति निर्माण सुधार, र साइबर खतरा प्रति प्रतिक्रिया दिनको लागि सञ्चालन तयारी सुधार गर्नेमा केन्द्रित हुनेछ।

भारतको लागि, यो संवाद यसको राष्ट्रिय डिजिटल रूपान्तरण नीतिहरूमा साइबर सुरक्षा र डिजिटल साक्षरता प्रवर्द्धन गर्नको लागि व्यापक प्रयासको निरन्तन हो। भारतको साइबर क्षमताहरू विकास गर्न दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघलाई सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता पनि उल्लेख गरिएको छ, दुवैतर्फका पक्षहरूले संयुक्त तालिम कार्यक्रम र उत्कृष्ट अभ्यासहरूको आदानप्रदानका अवसरहरू थप अन्वेषण गर्ने सहमति जनाएका छन्।

ट्र्याक १साइबर नीति संवादले दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत  समग्र रणनीतिक साझेदारीलाई सुदृढ गर्नमा प्रत्यक्ष योगदान पुर्याउँछ। साइबर सुरक्षा दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत सम्बन्धमा एक प्रमुख स्तम्भको रूपमा उदाएको छ, विशेष गरी डिजिटल अर्थतन्त्रमा दुई क्षेत्रहरूको बढ्दो आपसी निर्भरता बीच। यो संवादले १० अक्टोबर २०२४ मा भएको दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत  शिखर सम्मेलनमा जारी गरिएको डिजिटल रूपान्तरणको प्रगति गर्नको लागि संयुक्त वक्तव्य कार्यान्वयन गर्ने मंचको रूपमा काम गर्दछ।

दुवैतर्फका पक्षहरूले पहिलो दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ  - भारत ट्र्याक १ साइबर नीति संवादका नतिजाबारे आशा व्यक्त गरेका छन्, जसले भविष्यको सहकार्यको लागि बलियो आधार तयार गरेको छ। भारतको सक्रिय सहभागिता दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत ट्र्याक १ साइबर नीति संवादमा विश्वव्यापी र क्षेत्रीय साइबर सुरक्षा प्रयासहरूमा प्रमुख भूमिका खेल्ने आफ्नो ठूलो रणनीतिक योजनाको हिस्सा हो। हालका वर्षहरूमा, भारतले आफ्नो साइबर सुरक्षा संरचनाहरूलाई सुदृढ पार्न, साइबर रक्षा क्षमताहरू बढाउन, र डिजिटल सुरक्षा मुद्दाहरूमा अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्यलाई प्रवर्द्धन गर्नका लागि विभिन्न कदम उठाएको छ।

भारतका पहलहरू, जस्तै राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा रणनीति, डिजिटल इन्डिया, र साइबर स्वच्छता केन्द्र ,ले दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ र अन्य क्षेत्रीय साझेदारहरूसँग गहिरो सहयोगको लागि आधार तयार पारेका छन्। भारतले आफ्नो विशेषज्ञता साझा गर्दै र क्षमता निर्माणका पहलकदमीहरूका लागि समर्थन विस्तार गर्दै, इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रमा सुरक्षित, खुला र स्थिर डिजिटल वातावरणको प्रवर्द्धन गर्ने लक्ष्य राखेको छ।

प्रथम दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत ट्र्याक १ साइबर नीति संवादले साइबर सुरक्षा क्षेत्रमा दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ - भारत  सम्बन्धको नयाँ अध्यायको सुरुवात गर्दछ। दुवैतर्फका पक्षहरूले साइबर खतराहरू र डिजिटल क्रान्तिले प्रस्तुत गर्ने चुनौतीहरूलाई सामना गर्न जारी राख्ने क्रममा, यो संवाद सहकार्य, ज्ञान आदानप्रदान, र संयुक्त कार्यको लागि एक महत्वपूर्ण मंच प्रदान गर्दछ।

यस उद्घाटन संवादका नतिजाहरूमा आधारित हुँदै, दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ र भारतले आफ्नो समग्र रणनीतिक साझेदारीलाई अघि बढाउनका लागि राम्रो स्थानमा छन्, जसले क्षेत्रको डिजिटल भविष्यलाई सुरक्षित, समावेशी, र समृद्ध बनाउन सुनिश्चित गर्दछ।