भारत र संयुक्त राज्य अमेरिका ले १६ सेप्टेम्बर २०२४ मा नयाँ दिल्लीमा आफ्नो पछिल्लो द्विपक्षीय २+२ अन्तर-सत्र बैठक आयोजना गरेका छन्, जुन दुई देशको विकासशील साझेदारीमा महत्वपूर्ण प्रगति हो।
 यस बैठकले रणनीतिक सहयोग, रक्षा, प्रविधि, र आर्थिक सम्बन्धहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्यो, जसले २०२३ को नवम्बरमा भएको अन्तिम मन्त्री स्तरीय संवादमा भएको प्रगति अनुगमन गर्यो।

बैठकको सह-अध्यक्षता दुवै देशका वरिष्ठ अधिकारीहरूले गरे। भारतको प्रतिनिधिमण्डलमा विदेश मन्त्रालयका संयुक्त सचिव (अमेरिका) नागराज नाइडु र रक्षा मन्त्रालयका संयुक्त सचिव (अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग) विश्वेश नेगी थिए। अमेरिकी पक्षको नेतृत्व सहायक विदेश मन्त्री डोनाल्ड लु र प्रधान उप सहायक रक्षा मन्त्री जेडिडियाह पी. रोयलले गरे।

 यी अधिकारीहरूले अन्तिम मन्त्री स्तरीय संवादपछि भएका विकासहरूलाई पुनरावलोकन गर्दै भारत-यूएस व्यापक वैश्विक रणनीतिक साझेदारीलाई सुदृढ बनाउनको लागि प्रतिबद्धता व्यक्त गरे।

चर्चाहरूले द्विपक्षीय एजेण्डालाई विभिन्न महत्त्वपूर्ण क्षेत्रहरूमा अगाडि बढाउनेमा केन्द्रित थिए, जसमा रक्षा सम्बन्ध, प्रविधि सहकार्य, र अन्तरिक्ष सहयोग समावेश थियो। अन्तर-सत्र बैठकको एक प्रमुख फोकस रक्षा र प्रविधि सहकार्यलाई सुधार गर्नु थियो, र दुवै राष्ट्रले मुक्त, खुला, र समावेशी इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रको लागि प्रतिबद्धता व्यक्त गरे। अधिकारीहरूले समुद्री डोमेनको चेतना सुधार गर्ने र क्षेत्रका महत्वपूर्ण समुद्री मार्गहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्ने महत्त्वलाई पनि दोहोर्याए।

भारत र अमेरिका ले सुरक्षा सहयोगमा महत्वपूर्ण प्रगति गरेका छन्, विशेष गरी रक्षा प्रविधि र व्यापार पहलहरूमा। यसले भारतको रक्षा क्षमताहरूलाई सुदृढ गर्न र स्वावलम्बी रक्षा उद्योगको विकास गर्नको लागि महत्त्वपूर्ण छ।

आर्थिक सहयोग पनि एक महत्त्वपूर्ण विषय रह्यो। संघीय वित्त मन्त्री निर्मला सीतारामनले हालै अमेरिकी अन्तर्राष्ट्रिय विकास वित्त निगमको प्रतिनिधिमण्डलसँग बैठक गरे, जसले दुई देशबीचको आर्थिक सम्बन्धको वृद्धि दर्शाउँछ। स्वच्छ ऊर्जा र नवाचार जस्ता क्षेत्रहरूमा भारतमा लगानीका अवसरहरू बढ्दो चासो प्राप्त गर्दैछन्।

बैठकले स्वच्छ ऊर्जा र प्रविधि नवाचारमा गहिरो सहयोगको आधार पनि तयार गर्यो। दुवै राष्ट्रले स्वच्छ ऊर्जा स्रोतहरूमा संक्रमणलाई तीव्र बनाउनको लागि रणनीतिक स्वच्छ ऊर्जा साझेदारीमा प्रगति गरेका छन्। अमेरिका भारतका स्वच्छ ऊर्जा लक्ष्यहरूलाई प्रविधि स्थानान्तरण र लगानीमार्फत सहयोग गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेको छ।

द्विपक्षीय मुद्दाहरू बाहेक, भारत र अमेरिका ले क्षेत्रीय र विश्वव्यापी चुनौतीहरूमा विचार-विमर्श गरे। दुवै राष्ट्रले इन्डो-प्यासिफिकमा सुरक्षा चासोहरू र चीनको बढ्दो चुनौतिहरूसँग कसरी निपट्ने विषयमा छलफल गरे। तिनीहरूले मध्य पूर्वको अवस्था र रूस-यूक्रेन संघर्षको विषयमा पनि विचार विनिमय गरे, जसले उनीहरूको प्राथमिक वैश्विक मुद्दाहरूमा एकता दर्शाउँछ।

दुई देशबीचको जनसङ्केत सम्बन्धलाई पनि महत्त्व दिनु पर्यो। भारत र अमेरिका बीचको सांस्कृतिक र शैक्षिक आदान-प्रदान निकै सशक्त छ, जसमा लाखौं भारतीय मूलका व्यक्ति अमेरिका मा बसोबास गरिरहेका छन्। यसले गहिरो समझ र सहयोगको विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।

२+२ अन्तर-सत्र बैठकले त्रिकोणीय सहयोगको बारेमा पनि छलफल गर्यो, विशेष गरेर जापान र अस्ट्रेलियासँग। भारत र अमेरिका क्वाडलाई सुदृढ गर्न सक्रिय रूपमा संलग्न छन्, जसले खुला र स्वतन्त्र इन्डो-प्यासिफिकको प्रवर्द्धन गर्दछ र समुद्री सुरक्षा र आर्थिक सहयोग सुनिश्चित गर्दछ।

यस बैठकले आगामी २+२ मन्त्री स्तरीय संवादको लागि आधार तयार गर्दछ, जहाँ दुवै देशले आफ्नो साझेदारीलाई थप अगाडि बढाउनको लागि प्रयास गर्नेछन्। भारत र अमेरिका बीचको सम्बन्ध विस्तार हुँदै जाने क्रममा, दुवै राष्ट्रले इन्डो-प्यासिफिक र त्यसपार शान्ति, स्थिरता, र समृद्धिको प्रवर्द्धनमा प्रतिबद्धता जनाएका छन्। २+२ संवाद प्रारूपले वैश्विक मुद्दाहरूको समाधान र सहयोगको प्रवर्द्धनमा महत्त्वपूर्ण प्लेटफर्मको रूपमा कार्य गर्नेछ।