यी कार्यक्रमहरू चाँडै सुरु हुने अपेक्षा गरिएको छ, जसमा मौरिससका वरिष्ठ र मध्य-स्तरका
भारत र मौरिससले प्रशासनिक क्षमतामा सुधार गर्नको लागि सफल वार्ताको एक राउन्डको माध्यमबाट द्विपक्षीय सहकार्यलाई सुदृढ गर्न प्रतिबद्धता जनाएका छन्। सेप्टेम्बर २३ देखि २५, २०२४ सम्म तीन दिनको बैठकले सकारात्मक नोटमा समाप्त भयो, जहाँ दुवै राष्ट्रले मौरिससमा सार्वजनिक अधिकारीहरूको सीप र क्षमताहरूलाई सुदृढ गर्ने विभिन्न पहलकदमीहरूमा सहकार्य गर्ने सहमति जनाएका छन्।

मौरिससको उच्चस्तरीय प्रतिनिधिमण्डल, जसको नेतृत्व सचिवालयको सार्वजनिक सेवा कन्ह्येले गरे, भारतको राष्ट्रिय सदाचार केन्द्रमा वार्ता गर्नका लागि भ्रमण गरे। भारतीय प्रतिनिधिमण्डल, जसको नेतृत्व सचिव प्रशासनिक सुधार र सार्वजनिक गुनासो विभाग र राष्ट्रिय सदाचार केन्द्रका निर्देशक वि श्रीनिवासले गरेका थिए, भविष्यको सहकार्यका लागि रोडम्यापमा केन्द्रित छलफलमा महत्वपूर्ण भूमिका निभाएका थिए।

तीन-दिनको औपचारिक भ्रमणले उच्च स्तरमा समापन भयो, जहाँ दुवै पक्षले द्विपक्षीय सहकार्यलाई सुदृढ गर्ने स्पष्ट रोडम्यापमा सहमति जनाएका थिए। समापन बैठकमा, मौरिससका सार्वजनिक अधिकारीहरूको लागि भविष्यका क्षमता विकास कार्यक्रमको रूपरेखा विस्तृत रूपमा छलफल गरियो। भ्रमणको समाप्तिमा मौरिससको सार्वजनिक सेवा, प्रशासनिक र संस्थागत सुधार मन्त्रालय र राष्ट्रिय सदाचार केन्द्र बीच एक प्रारम्भिक सम्झौतापत्रको मस्यौदा साटासाट गरिएको थियो।

यस सम्झौतापत्रले भविष्यका सहकार्यको आधारको रूपमा काम गर्नेछ, जसले सुनिश्चित गर्नेछ कि मौरिससका सार्वजनिक अधिकारीहरूले भारतको प्रशासन र सदाचारमा रहेको विशेषज्ञता लाभ उठाउन सकून्। कार्यक्रमहरू चाँडै सुरू हुने अपेक्षा गरिएको छ, विशेष गरी नीति कार्यान्वयन र सार्वजनिक सेवा वितरणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने वरिष्ठ र मध्य-स्तरका अधिकारीहरूको ध्यानमा।

भारत र मौरिससको प्रशासनिक सुधार र सार्वजनिक सेवा क्षमता विकासमा लामो इतिहास छ। यो भ्रमणले त्यस आधारमा निर्माण गर्ने निरन्तर प्रयासको हिस्सा हो, जसमा मौरिससका सार्वजनिक अधिकारीहरूको प्रशासनिक क्षमताहरूलाई क्षमता विकास कार्यक्रम र संकाय विकास पहल मार्फत सुदृढ गर्ने विशेष ध्यान दिइएको छ।

मौरिससका अधिकारीहरूको लागि विशेष कार्यक्रमहरूको अन्वेषण
भ्रमणको क्रममा, दुवै पक्षका अधिकारीहरूले सुशासनका लागि राष्ट्रिय केन्द्र र मौरिससको सार्वजनिक सेवा, प्रशासनिक र संस्थागत सुधार मन्त्रालय बीचको सहकार्यका अवसरहरूको बारेमा छलफल गरे। वार्ताको प्राथमिक उद्देश्य मौरिससका वरिष्ठ र मध्य-स्तरका सार्वजनिक अधिकारीहरूको क्षमताहरू निर्माण गर्नका लागि विशेष कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने दायरालाई अन्वेषण गर्नु थियो।

 यी कार्यक्रमहरू सुशासनका लागि राष्ट्रिय केन्द्र द्वारा अन्य देशहरूको लागि गरिएको अत्यधिक सफल पहलकदमीहरूमा आधारित हुनेछन्, जसमा संकाय विकास सत्रहरू, सदाचारका सर्वश्रेष्ठ अभ्यासमा कार्यशालाहरू, र अनुकूलित तालिम मोड्युलहरू समावेश हुनेछ।

भ्रमणको एक प्रमुख विशेषता भनेको मौरिससको प्रतिनिधिमण्डल र भारतीय जिल्लाका कलेक्टरहरू  र जिल्ला मजिस्ट्रेटहरू बीचको अन्तरक्रियात्मक सत्र थियो, जसले भारतीय प्रधानमन्त्रीको कार्यालयबाट तिनका सदाचार पहलकदमीहरूको लागि पुरस्कार प्राप्त गरेका छन्। यी अधिकारीहरूले, असमको नलबारीका वार्नाली डेका र उत्तर प्रदेशका मीरुतका दीपक मीना सहित, भारतीय जिल्लाको प्रशासकहरूको भूमिकाहरू र जिम्मेवारीहरूको बारेमा जानकारी साझा गरे, जसले सार्वजनिक सेवा वितरण सुधार गर्नका लागि सदाचार चुनौती र सुधारहरूको प्रकाशमा ल्याए।

यस अन्तरक्रियाले भारतले जिल्लास्तरमा सदाचार चुनौतीहरूलाई कसरी समाधान गरिरहेको छ भन्ने वास्तविक दृश्य प्रदान गर्यो, जसले मौरिससका अधिकारीहरूलाई आत्तित गर्यो। यसले मौरिससमा सेवा वितरण, पारदर्शिता, र जवाफदेहिताको सुधार गर्न समान दृष्टिकोण अपनाउने सम्भावनालाई प्रकाशमा ल्यायो।

भ्रमणको क्रममा मौरिससको प्रतिनिधिमण्डलले भारतीय सदाचार विशेषज्ञ र प्रधानमन्त्री गतिशक्ति, सरकारले संचालित अनलाइन बजार), र भारतको विशिष्ट पहिचान प्राधिकरण जस्ता प्रमुख संस्थानका अधिकारीहरूसँग पनि संलग्न गर्यो। यी सत्रहरूले भारतको निरन्तर डिजिटलाइजेशन प्रयास र सदाचार सुधारहरूको मूल्यवान जानकारी प्रदान गर्यो, जसले मौरिससलाई आफ्नै प्रशासनिक प्रणालीलाई आधुनिक बनाउनका लागि विचार गर्नको लागि ब्लूप्रिन्ट प्रदान गर्यो।

भारतीय प्रशासनिक संस्थानका निर्देशक जनरल एस एन त्रिपाठीले प्रतिनिधिमण्डललाई भारतको सार्वजनिक प्रशासन ढाँचाबारे संक्षेपमा जानकारी दिए, जसले विकेन्द्रीकरण र पारदर्शितामा जोड दिएको छ।

 प्रतिनिधिमण्डलले वातावरणीय सदाचार र नीति कार्यान्वयनका सर्वोत्तम अभ्यासहरू अवलोकन गर्नका लागि पर्यावरण भवनको पनि भ्रमण गर्यो।

एक अर्को प्रमुख बैठक भारतको राष्ट्रिय अभिलेखालयका निर्देशक जनरल अरुण सिंगलसँग भयो, जसले ऐतिहासिक अभिलेखहरूको डिजिटलाइजेशन र राष्ट्रिय विरासतको संरक्षणमा भारतको प्रयासहरूको प्रदर्शन गरे। यो सत्र मौरिससका अधिकारीहरूको विशेष चासोमा रहेको थियो, जसले आफ्नै सार्वजनिक सेवामा समान डिजिटलाइजेशन परियोजनाहरू कार्यान्वयन गर्न चाहन्छन्।

भ्रष्टाचारप्रति जीरो सहिष्णुता दृष्टिकोण
भ्रष्टाचार धेरै सरकारहरूको लागि एक महत्त्वपूर्ण चुनौती बनेको छ, र मौरिससको प्रतिनिधिमण्डलले केन्द्रिय सतर्कता आयोगसँगको अन्तरक्रियामा भारतको "जीरो सहिष्णुता" दृष्टिकोणका बारेमा जान्ने अवसर पायो।

 डेनियल, केन्द्रिय सतर्कता आयोग का सचिवले मौरिससका प्रतिनिधिमण्डललाई भारतका भ्रष्टाचारविरुद्धका उपायहरू र तिनीहरूलाई सार्वजनिक सेवा ढाँचामा कसरी समाहित गरिएको बारेमा संक्षेपमा जानकारी दिए। यस सत्रले पारदर्शिता र सदाचारको महत्त्वलाई जोड दिएको छ, जुन भारत र मौरिससका लागि साझा प्राथमिकताहरू हुन्।

मौरिससको प्रतिनिधिमण्डलले भारतको केन्द्रिय सूचना आयोगका अधिकारीहरूसँग पनि भेट गर्यो, जहाँ तिनीहरूले सूचना अधिकार ढाँचामा पारदर्शिता प्रवर्द्धन गर्ने बारेमा छलफल गरे। प्रमुख सूचना आयुक्त हीरलाल सामरियाले सूचना अधिकारका सफलताहरू र सार्वजनिक जवाफदेहितामा भइरहेको चुनौतीहरूको बारेमा प्रस्तुत गरे।

वार्ताको प्रमुख पक्षहरू मध्ये एक भनेको भारतको मिशन कर्मयोगी हो, जुन भारतीय लोक सेवा परिवर्तन गर्नका लागि एक महत्वाकांक्षी क्षमता विकास पहल हो। क्षमता विकास आयोगका अध्यक्ष आदिल जैनुलभाईले मौरिससको प्रतिनिधिमण्डललाई मिशन कर्मयोगीको एक अवलोकन प्रस्तुत गरे, जसले सार्वजनिक सेवकहरूको दक्षता, क्षमता, र प्रतिक्रियाशीलता बढाउने उद्देश्य राखेको छ।

मिशन कर्मयोगीको निरन्तर अध्ययन र विकासमा ध्यानले मौरिससको प्रतिनिधिमण्डललाई आक्रर्षित गर्यो, जसले आफ्नै लोक सेवा तालिम कार्यक्रमहरूको लागि समान ढाँचा अपनाउनको लागि चासो व्यक्त गर्यो। यस मिशनले डिजिटल अध्ययन प्लेटफर्महरू, प्रदर्शनसँग जडित पुरस्कारहरू, र नागरिक केन्द्रित सदाचारको दृष्टिकोणमा जोड दिएको छ, जुन मौरिससमा सार्वजनिक सेवा वितरण सुधार गर्नको लागि सम्भावित मोडेलको रूपमा देखियो।

निष्कर्ष
भारतको प्रशासनिक सुधार र क्षमता विकासमा मौरिससलाई समर्थन गर्ने प्रतिबद्धता दृढ रहिरहन्छ। मौरिससको प्रतिनिधिमण्डलको भ्रमणले दुवै राष्ट्रबीचको सम्बन्धलाई थप गहिरो बनाउने अर्को कदमलाई चिनाउँछ। सर्वोत्तम अभ्यासहरू साझा गरेर, पारदर्शिता प्रवर्द्धन गरेर, र सार्वजनिक अधिकारीहरूको सीपहरूलाई सुदृढ गरेर, भारत र मौरिसस दीर्घकालीन लाभका लागि एक प्रभावकारी र कार्यशील सदाचार ढाँचामा काम गर्दैछन्।

भारत क्षेत्रभर साझेदारी निर्माण गर्ने प्रयासलाई निरन्तर जारी राख्दै, यस्ता पहलकदमीहरूले राम्रो सदाचार र बलियो सार्वजनिक संस्थानहरूको भविष्य निर्माणमा सहकार्यको महत्त्वलाई उजागर गर्छ।